Sáng ngày 17/7, Ban điều hành Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2021 - 2030 đã tiến hành tổ chức Hội nghị sơ kết hoạt động 6 tháng đầu năm, dự kiến kết quả 6 tháng cuối năm 2025 và kế hoạch năm 2026.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc, Trưởng Ban điều hành chủ trì Hội nghị với sự tham dự của các thành viên Ban điều hành, đặc biệt có sự tham dự trực tiếp của Giáo sư Ngô Bảo Châu, Giám đốc khoa học Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, thành viên Ban điều hành.
Hội nghị sơ kết hoạt động 6 tháng đầu năm thực hiện Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển
Toán học năm 2025 (Ảnh: Bộ Giáo dục và Đào tạo)
Phát biểu khai mạc tại Hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc ghi nhận những kết quả đáng khích lệ mà Chương trình Toán đã đạt được trong thời gian qua, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc phối hợp chặt chẽ giữa thành viên Ban điều hành với Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM) để nâng cao hiệu quả và gia tăng sức lan tỏa của các hoạt động.
Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc đặc biệt ghi nhận những kết quả đáng khích lệ của Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học trong nửa đầu năm 2025 (Ảnh: Bộ Giáo dục và Đào tạo)
Thứ trưởng khẳng định Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để Chương trình Toán hoàn thành mục tiêu đề ra. Bộ GD&ĐT sẽ đóng vai trò chỉ đạo và đồng hành, đặc biệt thông qua việc sửa đổi Luật Giáo dục đại học nhằm tạo hành lang pháp lý cho mô hình đào tạo linh hoạt, phù hợp với định hướng phát triển chuyên sâu về Toán tại VIASM.
Một trong những định hướng trọng tâm được Thứ trưởng nêu bật đó là Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán đã làm rất tốt nhiệm vụ tạo môi trường làm việc thuận lợi để thu hút nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài, nhà khoa học nước ngoài đến làm việc. Viện cần tiếp tục tăng cường và mở rộng hoạt động này, xem đây là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực nghiên cứu, mở rộng hợp tác và hội nhập quốc tế, từng bước khẳng định vị thế của Toán học Việt Nam trên trường quốc tế.
Cũng trong hội nghị lần này, TS. Trịnh Thị Thúy Giang, Phó Giám đốc VIASM, Thư ký Ban điều hành Chương trình Toán đã trình bày báo cáo chi tiết về kết quả hoạt động trong 6 tháng đầu năm 2025 và dự kiến kết quả 6 tháng cuối năm 2025. PGS.TS. Lê Minh Hà, Giám đốc điều hành VIASM, Phó trưởng ban thường trực Ban điều hành đã báo cáo những nội dung chính của dự thảo kế hoạch năm 2026 của Chương trình Toán. Theo đó, tính đến thời điểm hiện tại, Chương trình Toán đã hoàn thành khoảng 67% tổng khối lượng công việc của năm và ước tính sẽ hoàn thành 100% kế hoạch vào cuối năm 2025. Hàng năm, các hoạt động của Chương trình Toán đều tập trung vào dịp hè, trong tháng 7 và 8/2025 có hơn 20 hoạt động chuyên môn đồng loạt được tổ chức ở cả ba miền Bắc, Trung và Nam với sự tham gia đông đảo của các nhà Toán học trong và ngoài nước, đặc biệt là giáo viên, học sinh THPT Chuyên Toán và Sinh viên lĩnh vực các khoa học về Toán. Cuối tháng 8 và đầu tháng 9/2025 sẽ có một chuỗi các sự kiện khoa học quốc tế lớn được tổ chức tại VIASM: Hội thảo của Hội Toán học Luân Đôn lần đầu được tổ chức ở nước ngoài và họ đã chọn VIASM; Hội thảo về phụ nữ trong lĩnh vực Toán ứng dụng Đông Nam Á; Hội thảo về Toán ứng dụng và Toán trong công nghiệp của ICIAM sẽ chào đón Chủ tịch Hội toán học thế giới và Chủ tịch Hội Toán học ứng dụng thế giới đến tham dự.
Bà Trịnh Thị Thúy Giang, Thư ký Ban điều hành Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học báo cáo những thành tựu nổi bật của 6 tháng đầu năm tại Hội nghị (Ảnh: Bộ Giáo dục và Đào tạo)
Theo kế hoạch, năm 2026 Chương trình Toán sẽ tiếp tục triển khai các nhiệm vụ theo kế hoạch tổng thể đã được Bộ GD&ĐT phê duyệt, đồng thời sẽ thực hiện báo cáo đánh giá kết quả 5 năm để từ đó có kế hoạch triển khai cho giai đoạn 5 năm 2026-2030.
Sau phần báo cáo, hội nghị đã dành thời gian thảo luận sâu rộng. Các thành viên Ban điều hành và các chuyên gia đã đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết về Dự thảo danh mục nhiệm vụ của Chương trình Toán thực hiện năm 2026 cũng như những ý kiến chung cho hoạt động của Chương trình.
Ông Lê Minh Hà, Phó Trưởng ban Thường trực Ban điều hành Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán
(Ảnh: Bộ Giáo dục và Đào tạo).
Phát biểu tại Hội nghị, Giáo sư Ngô Bảo Châu cho biết từ tháng 01/2025 Giáo sư đang trực tiếp chủ trì một nhóm chuyên gia thực hiện việc đối sánh Chương trình giáo dục phổ thông môn Toán 2018 của Việt Nam và quốc tế, trong quá trình thực hiện có rất nhiều điểm thú vị, VIASM hiện đang hoàn thiện báo cáo chi tiết. Đóng góp cho các chiến lược phát triển khoa học công nghệ, đặc biệt là chiến lược thu hút nhân tài, Giáo sư Ngô Bảo Châu khẳng định VIASM là một minh chứng tốt cho việc thu hút nhà khoa học nước ngoài và nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài về nước làm việc. Để thực hiện được việc này cần tạo điều kiện về môi trường làm việc, ở đó các chuyên gia có một công việc cụ thể có thể bắt tay vào thực hiện ngay khi trở về.
Rộng hơn đối với chiến lược phát triển khoa học và công nghệ của Việt Nam, Giáo sư Châu mong rằng Chính phủ cần có một mục tiêu rõ ràng để từ đó tập trung đầu tư. Ví dụ, Trung Quốc đã đề ra mục tiêu cần phải có nhà khoa học Trung Quốc được trao giải thưởng Nobel, hay giải thưởng Fields mà được đào tạo hoàn toàn từ bậc phổ thông đến đại học, sau đại học và làm việc trong nước. Trong điều kiện của Việt Nam, chúng ta phải bắt tay vào việc xây dựng các nền móng tại chỗ. Cụ thể hơn, Giáo sư Châu cho rằng muốn đào tạo được nguồn nhân lực chất lượng cao cho khoa học cơ bản và các lĩnh vực khoa học công nghệ mà nhà nước ưu tiên đầu tư thì các Viện nghiên cứu đã có được uy tín quốc tế, mạng lưới hợp tác sâu rộng như VIASM phải được tham gia tổ chức đào tạo tiến sĩ. Với đội ngũ rất nhiều chuyên gia quốc tế và nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài thường xuyên về Viện làm việc, chất lượng đào tạo tiến sĩ chắc chắn sẽ được đảm bảo. Tuy nhiên một rào cản là hiện nay VIASM chưa có đủ điều kiện theo quy định của Bộ GD&ĐT để có thể tổ chức đào tạo tiến sĩ.
Giáo sư Ngô Bảo Châu đưa phát biểu tại Hội nghị (Ảnh: Bộ Giáo dục và Đào tạo)
Ngoài ra, ông cũng đưa ra đề xuất cần việc mở rộng hợp tác với các nền Toán học tiên tiến trên thế giới và tăng cường sự hiện diện của nữ giới trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Năm 2026, VIASM sẽ tổ chức một Hội nghị giữa các viện nghiên cứu toán học tiên tiến tại Hà Nội để thảo luận về các cơ hội hợp tác. Giáo sư Châu bày tỏ ông rất tự hào vì khi đến làm việc tại các viện nghiên cứu tiên tiến của các nước họ đều biết đến VIASM, như vậy chỉ sau 15 năm thành lập và đi vào hoạt động VIASM đã khẳng định được uy tín đối với cộng đồng khoa học quốc tế
Hội nghị cũng ghi nhận các kiến nghị đáng chú ý khác của Giáo sư như cần xây dựng ít nhất 5 phòng thí nghiệm chuyên sâu trong các lĩnh vực mới (mật mã, toán sinh, toán trong biến đổi khí hậu và môi trường, vận trù học, khoa học dữ liệu và AI) vào năm 2030, phát triển kho học liệu số chất lượng cao, nâng cao mức đầu tư và mở rộng quy mô Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, đồng thời tăng cường xã hội hóa và khuyến khích các chuyên gia người Việt đang sinh sống và làm việc ở nước ngoài tham gia Chương trình.
Tham gia Hội nghị, GS. Vũ Hoàng Linh - Chủ tịch Hội Toán học Việt Nam, PGS. Phạm Hoàng Quân - Chủ tịch Hội Toán học thành phố Hồ Chí Minh đều đánh giá rất cao các hoạt động của Chương trình Toán. PGS. Phạm Hoàng Quân kiến nghị Bộ GD&ĐT cần mở rộng hơn nữa hoạt động của Chương trình Toán, sắp tới cần mở rộng triển khai nhà khoa học đồng cơ hữu giữa VIASM và các trường đại học địa phương. GS. Vũ Hoàng Linh cho rằng thời gian qua Chương trình Toán đã có nhiều hoạt động phối hợp tốt với Hội Toán học như tổ chức các Hội nghị của Hội Toán học Đông Nam Á, tuy nhiên, một số hoạt động như Kỳ thi Olympic Toán học Sinh viên Học sinh thì chưa hỗ trợ và phối được được nhiều.
Tham dự Hội nghị đại diện các Vụ/Cục của Bộ GD&ĐT cũng đánh giá cao kết quả mà Chương trình Toán và trực tiếp là VIASM đã triển khai trong thời gian qua. Ông Tạ Ngọc Trí, Phó vụ trưởng Vụ GDPT cho rằng VIASM cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa với các Vụ/Cục để các hoạt động của Chương trình Toán được lan toả sâu rộng hơn đến các địa phương trong cả nước. Bà Nguyễn Thị Thu Thuỷ, Phó Vụ trưởng Vụ GDĐH góp ý thường trực Ban điều hành cần lưu ý hơn trong xây dựng kế hoạch, đối với các sản phẩm của các hoạt động cần cụ thể và có thể định lượng được thông qua đó mới biết được khi kết thúc chương trình chúng ta có đạt được các mục tiêu đề ra hay không.
Ông Trần Nam Tú, Phó cục trưởng Cục KHCNTT, người được phân công trực tiếp phụ trách Chương trình Toán cũng có ý kiến về việc Chương trình Toán và VIASM làm được rất nhiều việc với hiệu quả cao nhưng chưa quan tâm đến nhiệm vụ truyền thông, nên đôi khi các cấp quản lý và xã hội không biết đến các hoạt động của Chương trình Toán. Ông đề nghị Ban Giám đốc VIASM cần lưu tâm đến công tác truyền thông vì đây cũng là điểm yếu của Chương trình Toán giai đoạn trước.
Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc tán thành với dự kiến kết quả hoạt động trong 6 tháng cuối năm 2025 và kế hoạch Chương trình Toán năm 2026. Ông đánh giá cao những đóng góp quan trọng của các nhà khoa học, chuyên gia cũng như các thành viên Ban điều hành trong việc thúc đẩy chất lượng Toán học từ cấp phổ thông cho tới nghiên cứu chuyên sâu.
Thứ trưởng nhấn mạnh về vai trò và vị thế đặc biệt của VIASM như một trung tâm nghiên cứu xuất sắc, mang tầm học thuật quốc tế và giữ vai trò dẫn dắt trong công cuộc phát triển Toán học tại Việt Nam. Ông cũng nêu rõ định hướng tiếp tục mở rộng mô hình phối hợp “đồng cơ hữu” giữa Viện NCCCT với các trường đại học và viện nghiên cứu trong nước nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao. Luật KHCN&ĐMST có hiệu lực từ tháng 10/2025 cho phép có nhà khoa học đồng cơ hữu giữa các trường/viện điều này sẽ giải quyết được khó khăn, vướng mắc của VIASM khi tổ chức đào tạo tiến sĩ mà không có nhà khoa học cơ hữu (VIASM chỉ có nhà khoa học trong và ngoài nước đến làm việc trong thời gian ngắn hạn).
Với mục tiêu đưa Toán học Việt Nam ghi được tiếng vang lớn trên bản đồ Toán học toàn cầu, Thứ trưởng kêu gọi VIASM tiếp tục thu hút nguồn nhân tài người Việt, tận dụng sức mạnh trí tuệ từ trong và ngoài nước. Đồng thời, cần có định hướng rõ ràng về chỉ tiêu đào tạo tiến sĩ, phát triển đội ngũ chuyên gia chất lượng cao, cải thiện chất lượng dạy học môn Toán ở bậc phổ thông, tăng số lượng công bố quốc tế và đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào lĩnh vực Toán học.
Tại Hội nghị, Thứ trưởng đề nghị cần tiến hành tổng kết, đánh giá toàn diện Chương trình sau 5 năm triển khai, trên cơ sở cập nhật và tiếp thu các thể chế, chủ trương mới nhất của Đảng và Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Trong thời gian sắp tới, VIASM cần tiếp tục tổ chức các diễn đàn tham vấn ý kiến chuyên gia, làm căn cứ đề xuất, cụ thể hóa thành các hoạt động cụ thể nhằm phát triển lĩnh vực Toán học và các ngành công nghệ liên quan đến Toán. Ngoài ra, Viện cần tham gia tích cực, phối hợp với Vụ Kế hoạch - Tài chính để góp ý xây dựng Nghị định về học bổng cho các ngành KHCB, Kỹ thuật then chốt và công nghệ chiến lược. Bên cạnh đó, Thứ trưởng cũng yêu cầu Viện NCCCT cần tiếp tục chú trọng và đầy mạnh công tác truyền thông cho Chương trình Toán.
Về kế hoạch triển khai Chương trình Toán giai đoạn 2021-2030, ông đề nghị VIASM phối hợp với Cục KHCNTT sớm đề xuất điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp với thực tiễn triển khai giai đoạn vừa qua và phù hợp với tình hình mới của Nghị quyết 57 và Luật KHCN&ĐMST và các Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học sắp ban hành.
Ông đề nghị sau sắp xếp tinh gọn tổ chức và bộ máy, Viện cần đề xuất Vụ TCCB, Cục KHCNTT rà soát điều chỉnh thành viên Ban điều hành Chương trình Toán.
Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc sẽ tiếp tục có buổi làm việc với Ban Giám đốc VIASM và các Vụ/Cục có liên quan của Bộ GD&ĐT về Quy chế tổ chức và hoạt động và Quy chế tài chính đặc thù của Viện để đảm bảo VIASM có thể tiếp tục hoạt động hiệu quả và nâng cao hơn nữa những thành tích xuất sắc đã được sau 15 năm xây dựng và phát triển.