Thực hiện nhiệm vụ năm 2022 của Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2021-2030, Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán trong hai ngày 15-16/10/2022 đã tổ chức thành công Hội thảo “Giảng dạy Thống kê - Xác suất trong Chương trình giáo dục phổ thông” theo hình thức kết hợp trực tiếp và trực tuyến. Hội thảo đã thu hút được gần 200 đại biểu tham dự trực tiếp và gần 400 đại biểu tham dự trực tuyến đến từ các trường đại học, viện nghiên cứu và đặc biệt có sự tham dự trực tiếp của trên 120 giáo viên Toán THPT của thành phố Hà Nội.
Báo cáo mời toàn thể đầu tiên tại hội thảo là “Giảng dạy mạch Thống kê và Xác suất trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018: Những cơ hội, khó khăn và thách thức” do GS. TSKH. Đặng Hùng Thắng (Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) trình bày, Giáo sư đã phân tích sự thay đổi của nội dung Thống kê và Xác suất qua 4 đợt cải cách sách giáo khoa và chương trình năm 1957, 1981, 2002 và 2018. Giáo sư nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển “stochastical thinking” cũng như các kỹ năng phân tích số liệu cho học sinh và ủng hộ việc đưa Thống kê – Xác suất vào giảng dạy như một mạch kiến thức chính trong chương trình phổ thông. Giáo sư cũng nêu lên một số thách thức cho việc triển khai chương trình, đặc biệt là việc phải tăng cường kiến thức và kỹ năng giảng dạy mạch kiến thức này cho giáo viên các cấp.
GS. TSKH. Đặng Hùng Thắng, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - ĐHQG Hà Nội trình bày báo cáo tại Hội thảo
Báo cáo mời toàn thể tiếp theo “Dữ liệu, dữ liệu, dữ liệu, ... Làm sao để giúp người học đối mặt với biển thông tin xung quanh mình?” do TS. Trần Dũng (Đại học Macquarie, Úc) trình bày đã phân tích tầm quan trọng của việc hiểu được bản chất của dữ liệu xuất hiện hàng ngày trong cuộc sống. Tiến sĩ cũng giới thiệu cách tiếp cận hiện đại, đang được sử dụng tại các nền giáo dục tiên tiến, để giúp học sinh thu thập, trình bày, xử lý và phân tích dữ liệu.
TS. Trần Dũng, Đại học Macquarie, Úc trình bày báo cáo trực tuyến tại Hội thảo
Hội thảo còn có 06 báo cáo ngắn khác thảo luận về nhiều khía cạnh khác nhau trong quá trình triển khai giảng dạy và đánh giá mạch Thống kê – Xác suất theo chương trình phổ thông 2018. PGS. TS. Ngô Hoàng Long (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) và TS. Trận Mạnh Cường (Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) phân tích việc triển khai mạch Thống kê – Xác suất trong một số bộ sách giáo khoa mới. TS. Đặng Xuân Cương (Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) trình bày phương pháp sử dụng dữ liệu để đánh giá quá trình cho giảng dạy và học tập nội dung Thống kê. PGS. TS. Trần Kiêm Minh (Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế) giới thiệu cách giảng dạy nội dung sử dụng sơ đồ hình cây trong Xác suất. TS. Phạm Sĩ Nam (Trường Đại học Sài Gòn) giới thiệu các ứng dụng Công nghệ thông tin với một số phần mềm phổ dụng trong dạy học mạch Thống kê – Xác suất. PGS. TS. Lê Thái Bảo Thiên Trung (Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh) trình bày về tiếp cận nghĩa của một số tri thức thống kê và xác suất thông qua hoạt động thực hành và trải nghiệm. TS. Nguyễn Thị Hà Phương (Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng) trình bày về phát triển kiến thức và thực hành nghiệp vụ của giáo viên Toán tương lai để dạy học giá trị trung bình, trung vị, độ phân tán của dữ liệu trên biểu đồ cột và biểu đồ histogram.
TS. Nguyễn Thị Hà Phương, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng trình bày báo cáo tại Hội thảo
TS. Đặng Xuân Cương, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam trình bày báo cáo tại Hội thảo
Các báo cáo tại hội thảo đã đưa ra những vấn đề nổi cộm, quan trọng nhất khi triển khai mạch Thống kê – Xác suất trong chương trình phổ thông. Các giáo viên phổ thông tham dự hội thảo đã có rất nhiều trao đổi với các diễn giả về các khúc mắc khi dạy mạch kiến thức này.
PGS. TS. Lê Thái Bảo Thiên Trung, Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh trình bày báo cáo tại Hội thảo
TS. Phạm Sĩ Nam, Trường Đại học Sài Gòn trình bày báo cáo tại Hội thảo
Để làm rõ hơn về “Dạy học mạch Thống kê và Xác suất ở trường phổ thông trong sự kết nối với dạy học thống kê và xác suất ở trường đại học”, một cuộc thảo luận bàn tròn đã được tổ chức. Diễn giả tham gia thảo luận là những nhà nghiên cứu về giáo dục Toán học, có nhiều kinh nghiệm giảng dạy về Thống kê – Xác suất, là thành viên ban soạn thảo chương trình môn Toán 2018 từ những trường đại học uy tín trong nước gồm: GS.TS. Trần Trung (Học viện Dân tộc học), TS. Trần Mạnh Cường (Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội), PGS.TS. Trần Kiêm Minh (Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế), TS. Phạm Sỹ Nam (Trường Đại học Sài Gòn), TS Nguyễn Thị Hà Phương (Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng), PGS.TS Ngô Hoàng Long (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội). Các diễn giả đã trao đổi rất sôi nổi về cơ sở lý thuyết của các khái niệm thống kê, xác suất trong chương trình phổ thông nhìn từ góc độ đại học, từ đó tìm cách truyền đạt các kiến thức này cho học sinh một cách đơn giản nhưng đúng bản chất. Các diễn giả cũng trao đổi về phương pháp giảng dạy cũng như sự cần thiết của việc đổi mới chương trình đào tạo giáo viên ở các trường Đại học Sư phạm nhằm đáp ứng các yêu cầu của Chương trình phổ thông 2018.
Các diễn giả tham gia thảo luận bàn tròn
Ngày thứ hai của Hội thảo được tổ chức dành riêng cho giáo viên THPT Toán của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tham dự trực tiếp và giáo viên thuộc các Trường THPT trên cả nước tham dự trực tuyến với chuyên đề “Nội dung, phương pháp giảng dạy và đánh giá mạch Thống kê và Xác suất theo Chương trình Giáo dục phổ thông”. Nội dung chuyên đề gồm 3 báo cáo với những nội dung đã được các giảng viên phụ trách chuyên môn chuẩn bị kỹ lưỡng nhằm mang tới cho các giáo viên những kiến thức cụ thể, đặc biệt là những nội dung mới của Chương trình GDPT môn Toán năm 2018.
Thống kê – Xác suất là một trong ba mạch kiến thức quan trọng của chương trình giáo dục phổ thông môn Toán 2018, được xây dựng đồng nhất, nâng cao dần và có nhiều thay đổi về phương pháp giảng dạy. Trong chuyên đề này PGS.TS. Ngô Hoàng Long (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) đã giới thiệu mạch kiến thức Thống kê – Xác suất trong Chương trình phổ thông môn Toán 2018, một số lưu ý khi giảng dạy các nội dung mới, và gợi ý một số hoạt động trải nghiệm trong giảng dạy nhằm phát triển tư duy Thống kê và Xác suất cho học sinh phổ thông.
PGS.TS. Ngô Hoàng Long, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội giới thiệu mạch kiến thức Thống kê – Xác suất trong Chương trình phổ thông môn Toán 2018
TS. Trần Cường (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) chia sẻ “Phương pháp dạy học Thống kê và Xác suất định hướng năng lực- phẩm chất”. Đây là vấn đề được giáo viên rất quan tâm khi triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018. TS. Cường đã nêu cơ sở lý luận của các phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực – phẩm chất với nhiều ví dụ minh hoạ cụ thể trong mạch Thống kê- Xác suất.
TS. Trần Cường,Trường Đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ “Phương pháp dạy học Thống kê và Xác suất định hướng năng lực- phẩm chất”
TS. Đặng Xuân Cương (Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) cũng chia sẻ với các Giáo viên một số vấn đề về giảng dạy và đánh giá mạch Thống kê và Xác suất theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Cụ thể, những vấn đề cốt lõi như cấu trúc của Chương trình môn Toán, định hướng về giảng dạy và đánh giá trong Chương trình GDPT 2018 và cấu trúc năng lực Toán học đã được thảo luận giúp giáo viên nắm rõ hơn các nội dung này. Tiếp đến, các gợi ý về giảng dạy và đánh giá như dạy học kiến tạo, cách thức tạo động lực học Toán cho học sinh, vai trò và cách sử dụng các phương pháp, kỹ thuật của đánh giá quá trình trong môn Toán. Ngoài ra, một số hoạt động trải nghiệm cho mạch Thống kê và Xác suất cấp THPT gắn với các nội dung của mạch này cũng được giới thiệu. Toàn bộ học viên cũng được thực hành việc sử dụng Google Forms để thiết kế các bài kiểm tra và việc sử dụng Excel để mô phỏng các nội dung Thống kê - Xác suất như tính các giá trị đặc trưng và vẽ các loại biểu đồ.
TS. Đặng Xuân Cương, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam chia sẻ một số vấn đề về giảng dạy và đánh giá mạch Thống kê và Xác suất theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.
Sau hai ngày làm việc tích cực và hiệu quả, Hội thảo “Giảng dạy Thống kê - Xác suất trong Chương trình giáo dục phổ thông” đã diễn ra thành công tốt đẹp, đạt được những nội dung cũng như những mục tiêu đã đề ra. Phát biểu bế mạc, PGS.TS Lê Minh Hà gửi lời cảm ơn tới các diễn giả và các đại biểu và toàn thể thầy, cô đã tham gia Hội thảo. Đồng hành cùng với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Viện NCCCT (Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học) trong thời gian tới sẽ tiếp tục triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ cho giáo viên phổ thông môn Toán những kiến thức, nội dung, phương pháp mới, từ đó giáo viên có thể vận dụng nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy theo Chương trình giáo dục phổ thông môn Toán năm 2018.
Một số hình ảnh tại Hội thảo:
