Chiều ngày 06 tháng 04 năm 2022, Hội thảo “Xây dựng và phát triển tạp chí Toán ứng dụng hướng tới đạt chuẩn ISI, SCOPUS” đã được Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán tổ chức với sự tham gia của hơn 20 nhà khoa học lớn, nghiên cứu sinh. 

Hội thảo có sự tham dự của TS. Vũ Thanh Bình - Vụ trưởng vụ Khoa học Công nghệ và môi trường Bộ GD&ĐT cùng đại diện các đơn vị: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Trường Đại học Kinh tế Tp. HCM, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Giáo dục EdLab Asia cùng các đại biểu khác là chuyên gia, biên tập viên tại các Tạp chí lớn tại Việt Nam. 

Phát biểu khai mạc hội thảo GS. Ngô Bảo Châu - Giám đốc Khoa học Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển một tạp chí Toán ứng dụng đạt chuẩn quốc tế tại Việt Nam. Một tạp chí như vậy sẽ đồng thời hỗ trợ đạt được nhiều mục tiêu phát triển Toán học, nâng cao chất lượng nghiên cứu, nâng cao vị thế của Toán học Việt Nam trong khu vực và trên thế giới, thúc đẩy sự phát triển của Toán ứng dụng và ứng dụng Toán học trong nước.  

GS. TSKH Ngô Bảo Châu, phát biểu khai mạc hội thảo 

Mở đầu Hội thảo là báo cáo của GS. Nguyễn Hữu Dư (Chủ tịch hội đồng Khoa học và Đào tạo trường Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội; nguyên giám đốc điều hành Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán) về một số điểm quan trọng khi xây dựng Tạp chí Toán ứng dụng tại Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán. Phương châm của xây dựng tạp chí là phải chú trọng đến chất lượng, sự uy tín với những hành động cụ thể như là tìm kiếm được sự đỡ đầu hiệu quả, hệ thống phản biện chuyên nghiệp và nhiệt tình. Các bước tiến hành có thể bắt đầu từ việc xây dựng đội ngũ biên tập chuyên nghiệp tiếp theo là kêu gọi sự ủng hộ, giúp đỡ từ cộng đồng toán học Việt Nam và thế giới và cuối cùng là liên kết với một Nhà xuất bản uy tín trên thế giới.

GS. TS. Nguyễn Hữu Dư trình bày báo cáo tại hội thảo

Giáo sư nhấn mạnh rằng đây là công việc khó khăn đòi hỏi cần phải đầu tư nguồn lực lớn và có kế hoạch triển khai bài bản. Giáo sự khuyến nghị rằng Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán nên xây dựng kế hoạch dài hơi theo lộ trình 10 năm với 5 năm đầu thực hiện được mục tiêu trở thành Tạp chí nằm trong danh sách chỉ mục của SCOPUS và được Scimago xếp hạng. 

Tiếp theo, báo cáo của TS. Phạm Hùng Hiệp (Giám đốc nghiên cứu Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Giáo dục EdLab Asia) nói về thực trạng và triển vọng hội nhập quốc tế của Tạp chí Khoa học Việt Nam thông qua việc phân tích từ dữ liệu 104 tạp chí thuộc các đơn vị trực thuộc bộ GD&DT. Một con số đáng suy nghĩ là số lượng các tạp chí đạt chuẩn ISI/Scopus ở Đông Nam Á cao hơn nhiều so với Việt Nam. Trong khi ở Việt Nam mới có 9/387 tạp chí được chỉ mục tại ISI/Scopus thì con số này ở Phillipines, Thái Lan và Indonesia lần lượt là   27, 62 và 69. Trong báo cáo, tiến sĩ cũng trình bày chi tiết các tiêu chí chung trong các tạp chí đã đạt chuẩn SCOPUS/ESCI.

TS. Phạm Hùng Hiệp trình bày số liệu từ nghiên cứu 104 tạp chí thuộc bộ GD&ĐT

Trong phần báo cáo lấy từ kinh nghiệm phát triển tạp chí đã đạt chuẩn SCOPUS của mình, GS. Nguyễn Hữu Đức (Tổ trưởng Tổ tư vấn Ủy ban Quốc gia Đổi mới Giáo dục),  chia sẻ về việc phát triển tạp chí khoa học chất lượng cao. Tạp chí Journal of Science: Advanced Materials and Devices do Giáo sư làm tổng biên tập là tạp chí Việt Nam duy nhất cho đến nay được xếp trong danh mục tạp chí ISI của WoS và xếp hạng Q1 trong danh mục của Scimago. Với kinh nghiệm xây dựng và phát triển một tạp chí quốc tế từ những ngày đầu tiên và phát triển thành công,  Giáo sư đã chỉ ra những khó khăn khi xây dựng tạp chí mới: tên tạp chí, lĩnh vực, điểm độc đáo của tạp chí, tài chính bền vững, uy tín của đơn vị chủ quản. Các bài đăng phải đa dạng với các tác giả từ nhiều quốc gia trên thế giới nhằm tăng độ uy tín, cần xây dựng mối quan hệ tốt với cộng đồng quốc tế.

GS. Nguyễn Hữu Đức chia sẻ kinh nghiệm về phát triển tạp chí đạt chuẩn SCOPUS

TS. Huỳnh Lưu Đức Toàn (Giảng viên Trường ĐH kinh tế TP.HCM) chia sẻ kinh nghiệm xây dựng biên tập Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh Châu Á (Journal of Asian Busines and Economic Studies - JABES). Trong phần báo cáo của mình, tiến sĩ nói về những yêu cầu và kỳ vọng mà Nhà xuất bản nước ngoài sẽ đặt ra khi hợp tác với một tạp chí. Tiến sĩ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của khía cạnh truyền thông của tạp chí, nhắm đến độ tiếp cận cao, nâng cao hình ảnh và uy tín của tạp chí. Ngoài ra, TS. Huỳnh Lưu Đức Toàn còn phổ biến về những lợi ích mà một tạp chí có thể có được khi hợp tác với một Nhà xuất bản nước ngoài.

TS. Huỳnh Lưu Đức Toàn chia sẻ quá trình xây dựng Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh Châu Á (Journal of Asian Busines and Economic Studies - JABES)

 

TS. Vũ Thanh Bình, Vụ Trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Môi Trường, Bộ GD & ĐT chia sẻ tại tọa đàm

Trong phiên thảo luận bàn tròn, TS. Vũ Thanh Bình khẳng định Bộ GD & ĐT luôn ủng hộ, khuyến khích việc xây dựng tạp chí khoa học đạt chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, tiến sĩ cũng nhấn mạnh tính cấp thiết của việc triển khai kế hoạch để bắt kịp với từng giai đoạn kế hoạch phát triển khoa học của Chính phủ. Tiến sĩ cho rằng đơn vị chủ quản cần có quyết tâm chính trị cao để xây dựng và triển khai kế hoạch dài hơi về tạp chí đạt chuẩn SCOPUS. 

GS. Ngô Bảo Châu trao đổi về các câu hỏi về xây dựng tạp chí tại buổi tọa đàm

Cũng trong phiên thảo luận bàn tròn, GS Ngô Bảo Châu trao đổi về các câu hỏi cấp thiết trong kế hoạch xây dựng tạp chí toán ứng dụng: Có nên gắn với một nhà xuất bản hay không, hay tự lực xuất bản? Làm thế nào để cân đối thời gian và tài chính để tạp chí đứng vững trong danh sách SCOPUS nhanh nhất mà tiết kiệm ngân sách nhất? Nên đi theo hướng xuất bản truyền thống của các tạp chí đi trước, hay thương mại hóa việc xuất bản? Tạp chí toán ứng dụng sẽ được viết theo ngôn ngữ Anh, Việt hay kết hợp cả hai? Làm thế nào để đặt một cái tên phù hợp và xác định trọng tâm nội dung cũng như điểm thương mại  của tạp chí?

Trả lời những câu hỏi trên, các diễn giả tham gia hội thảo đã cho một số ý kiến như sau:

GS. Nguyễn Hữu Đức chia sẻ ý kiến tại buổi tọa đàm

Về việc đặt tên tạp chí, GS. Nguyễn Hữu Đức cho rằng cần tham khảo chi tiết các tạp chí đi trước. Giáo sư cho rằng cái ngoài yếu tố hấp dẫn và dễ nhớ còn phải thể hiện rõ trọng tâm nội dung của tạp chí. Giáo sư cũng chỉ ra sự tồn tại của một quy luật chung trong quá trình xuất bản tạp chí của các Nhà xuất bản nước ngoài, và nhấn mạnh rằng việc nắm chắc các quy luật trên là thiết yếu cho thành công của kế hoạch phát triển tạp chí Toán ứng dụng. 

GS. Nguyễn Hữu Dư chia sẻ ý kiến tại buổi tọa đàm

GS. Nguyễn Hữu Dư ủng hộ phương án hợp tác với nhà xuất bản Quốc tế ngay từ ban đầu để xây dựng tạp chí chuẩn quốc tế, đẩy nhanh quá trình vào danh sách SCOPUS. Giáo sư cho rằng nếu có khoảng kinh phí từ nhiều nguồn thì nên hợp tác với các nhà xuất bản Quốc tế để rút ngắn thời gian đạt chuẩn chỉ khoảng 2-3 năm. Việc đặt tên cho tạp chí nên gác lại mà thay vào đó tập trung cho những điểm làm nên sự khác biệt, thu hút của tạp chí. Giáo sư cũng cho rằng nên có một nhóm tập trung xây dựng đề án tạp chí song song với rà soát các tiêu chí của SCOPUS.

ThS. Nguyễn Thùy Linh, đại diện từ iGroup Vietnam chia sẻ ý kiến tại tọa đàm

Bên cạnh đó, ThS. Nguyễn Thùy Linh - đại điện từ iGroup Vietnam cũng đề cập đến các phương án hoạt động khác và các nền tảng hỗ trợ trong trường hợp Viện quyết định phát hành tạp chí độc lập với các nhà xuất bản nước ngoài. Trong phản hồi của mình, thạc sĩ nói về các nền tảng mạng có thể cung cấp các tiện nghi trong việc xuất bản trực tiếp với tạp chí, thay vì làm việc qua các nhà xuất bản.

TS. Lưu Đức Toàn chia sẻ ý kiến tại tọa đàm

Về phương án đặt tên cho tạp chí toán ứng dụng, TS. Lưu Đức Toàn đề xuất lấy ý kiến từ các nhà khoa học trong ngành, cùng với trọng điểm nội dung, sau đó lựa chọn cái tên phù hợp với dự định và cái nhìn tổng quan về đường hướng phát triển của Toán học Việt Nam.

PGS.TS. Lê Minh Hà, Giám đốc điều hành Viện nghiên cứu Cao cấp về Toán, phát biểu bế mạc hội thảo

Kết thúc Hội thảo, PGS. TS. Lê Minh Hà, Giám đốc điều hành VIASM gửi lời cảm ơn chân thành tới các chuyên gia đã quan tâm và tham dự buổi Hội thảo. PGS. Lê Minh Hà nhấn mạnh quyết tâm của Viện trong việc xây dựng và phát triển tạp chí toán ứng dụng đạt chuẩn SCOPUS, cũng như biểu đạt hi vọng có được sự ủng hộ từ các đơn vị tham gia hội thảo trong quá trình thực hiện kế hoạch trong tương lai.