Khóa học ngắn hạn: Giới thiệu về lý thuyết buildings

Với tám bài giảng liên tục từ ngày 22 đến ngày 29/12/2014 GS R. Weiss từ đại học Tufts, Mỹ đã thực hiện một Khóa học ngắn hạn: Giới thiệu về lý thuyết buildings tại Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán.

IMG_5205.jpg

Lý thuyết tòa nhà (Theory of Buildings) nghiên cứu về các cấu trúc hình học mang tính tổ hợp do nhà toán học lỗi lạc người Pháp là Jacques Tits đưa ra trong cuối những năm 50 thế kỷ trước nhằm thống nhất các kết quả đã có trong lý thuyết phân loại các nhóm Lie. Dựa trên các cấu trúc tổ hợp ban đầu do hình học xạ ảnh cổ điển đem lại, Jacques Tits đã đưa ra khái niệm tòa nhà mà cùng với nó là các căn hộ, buồng, vách ngăn, tường,… mà chúng có thể được mô tả hoàn toàn bằng ngôn ngữ của lý thuyết đồ thị. Từ đó người ta có thể phân loại các nhóm Lie hay nhóm đại số đơn một cách nhất quán và có thể áp dụng để phân loại một số các đối tượng liên quan khác trong tổ hợp (ví dụ như các đa diện (polygons, Moufang). Lý thuyết toà nhà có ứng dụng rất hiệu quả trong nhiều bài toán nảy sinh trong lý thuyết số học và lý thuyết biểu diễn của nhóm đại số trên trường địa phương, mà một trong những điểm nóng có liên quan là Chương trình Langlands.

IMG_5202.jpg

Có thể nói rằng lý thuyết tòa nhà và những lý thuyết liên quan là một trong những thành tựu lớn lao của toán học lý thuyết thế kỷ 20, mà một phần nhờ vào lý thuyết đó, Jacques Tits (cùng với J. Thompson, người được trao huy chương Fields năm 1970) đã được trao giải thưởng Abel danh giá năm 2012.

Người giảng bài là giáo sư R. Weiss, hiện là giáo sư xuất sắc (hàm giáo sư mang tên William Walker) tại đại học Tufts và là một trong những chuyên gia hàng đầu thế giới có nhiều đóng góp trong lĩnh vực này và cũng là một trong số ít cộng sự được vinh dự cộng tác với Jacques Tits.

Tuy số lượng người nghe không nhiều (chủ yếu là sinh viên ĐHSPHN và ĐHKHTN) do mức độ khó của môn học, song mọi người đều tham gia đầy đủ khóa học và cảm nhận được những nét chính của lý thuyết đẹp đẽ này.