Lễ ra mắt Sân chơi Toán học Việt Nam và Tọa đàm “Đổi mới văn hóa dạy và học Toán”-Viện nghiên cứu cao cấp về toán

Hoạt động khoa học

Lễ ra mắt Sân chơi Toán học Việt Nam và Tọa đàm “Đổi mới văn hóa dạy và học Toán”

Vào sáng ngày 2/8, tại Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM) đã diễn ra Lễ ra mắt Sân chơi Toán học Việt Nam và Tọa đàm “Đổi mới văn hóa dạy và học Toán”. Đây là hoạt động thuộc Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2021 đến 2030 (Chương trình Toán) của Bộ Giáo dục và Đào tạo do Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, đơn vị thường trực điều phối triển khai thực hiện Chương trình Toán chủ trì tổ chức. Sân chơi Toán học Việt Nam - Vietnam Mathematical Festival (VNMF) do Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán và Trạng Nguyên Education đồng tổ chức.

Toàn cảnh của Lễ ra mắt Sân chơi Toán học Việt Nam và Tọa đàm “Đổi mới văn hóa dạy và học Toán”

Với sự hiện diện của các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực Toán học và Giáo dục, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo, cùng đông đảo lãnh đạo các Sở Giáo dục và Đào tạo, trường đại học, trường phổ thông, giáo viên, học sinh và phụ huynh yêu Toán học trên cả nước, sự kiện giới thiệu một sân chơi toán học mới dành cho các bạn học sinh, không chỉ dành riêng cho học sinh năng khiếu mà còn cho toàn thể học sinh cả nước, với mong muốn làm cho việc học toán trở nên thân thiện hơn, giúp nâng cao sự tự tin của người học đối với môn học ngày càng trở nên quan trọng này.

Mở đầu Chương trình, GS. Ngô Bảo Châu, Giám đốc Khoa học VIASM đã có bài phát biểu khai mạc đầy tâm huyết, khẳng định tầm quan trọng của việc thay đổi tư duy, phương pháp dạy học Toán trong thời đại mới và đặt ra những triển vọng đối với Sân chơi Toán học Việt Nam (VNMF).

Giáo sư Ngô Bảo Châu phát biểu khai mạc tại Lễ ra mắt Sân chơi Toán học Việt Nam

Giáo sư Châu đặc biệt nhấn mạnh: “Tôi thấy nhiều học sinh còn sợ Toán. Điều này không chỉ là thiệt thòi cho các em mà còn tiềm ẩn nguy cơ lớn về sau này, đặc biệt là việc hỏi AI tất cả mọi thứ, dẫn đến sự lệ thuộc vào trí tuệ nhân tạo và mất đi khả năng tự quyết”. Giáo sư khẳng định rằng không thể để học sinh có suy nghĩ không cần học nữa, đã có AI trả lời giúp. Từ đây mong muốn lớn nhất của Giáo sư là khi VNMF ra đời sẽ giúp Toán học đến gần hơn với học sinh như một niềm vui, chứ không phải là một nỗi sợ hay hình phạt, để sau này các em sau khi lớn lên có thể sử dụng AI và hiểu được mình đang làm gì.

Nối tiếp chương trình là lời phát biểu từ TS. Tạ Ngọc Trí, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông (Bộ Giáo dục và Đào tạo) thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Bộ đối với những đổi mới trong lĩnh vực giáo dục toán học.

Ông Trí nhận định: “Nhiều nhà Toán học nổi tiếng hồi bé thích học Toán, thích giải các bài toán khó vì sự tò mò, ham hiểu biết chứ không phải vì mong muốn sau này sẽ đi thi quốc tế, được giải thưởng lớn. Đơn giản chỉ là học Toán vì yêu Toán”. Theo ông, học Toán để thông minh hơn, để sống tốt đẹp hơn, đó mới chính là những mục tiêu tối thượng mà Toán học hướng đến.

Tạ Ngọc Trí, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông (Bộ Giáo dục và Đào tạo) chia sẻ tại sự kiện

“Không phải ai cũng có thể trở thành một Giáo sư Toán học. Nhưng rất nhiều người sẽ là thầy giáo, bác sĩ, nhà kinh tế, công dân bình thường,... Điểm chung của tất cả là đều cần tư duy Toán học để giải quyết vấn đề trong cuộc sống”, Ông Trí nói.

Với những quan điểm ấy, Phó Vụ trưởng Tạ Ngọc Trí đặt kỳ vọng VNMF sẽ không chỉ là nơi để thi cử mà là không gian truyền cảm hứng, làm sống dậy tình yêu Toán học, để cho các em học sinh thấy Toán là niềm vui, không phải nỗi sợ. Ông Trí tin rằng để sống tốt trong thế kỷ 21, con người sẽ cần nhiều năng lực quan trọng, trong đó có năng lực sáng tạo và giải quyết vấn đề, đó chính là những năng lực mà Toán học rèn luyện tốt nhất.

Đến với hoạt động lần này, điểm nhấn chính là Lễ ra mắt chính thức Sân chơi Toán học Việt Nam - Vietnam Mathematical Festival (VNMF). Sân chơi được VIASM chủ trì tổ chức, cùng với sự đồng hành của Tổ chức giáo dục Trạng Nguyên (TNE) trên nền tảng Hệ sinh thái giáo dục TNMath.

Sân chơi Toán học Việt Nam (VNMF) ra mắt hứa hẹn mang lại những triển vọng trong việc khơi dậy niềm đam mê Toán học cho các em học sinh

Trong khuôn khổ buổi lễ, Lễ ký kết Văn bản ghi nhớ hợp tác triển khai Sân chơi Toán học Việt Nam giữa VIASM với đại diện các Sở Giáo dục và Đào tạo được diễn ra, khẳng định sự đồng lòng của toàn ngành trong việc thúc đẩy văn hóa học Toán tích cực và thực chất.

Mục tiêu cốt lõi của VNMF là thực hiện nhiệm vụ “Hỗ trợ triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông môn Toán 2018” và “Hỗ trợ đào tạo tài năng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành Toán” của Chương trình Toán, hướng tới tạo ra một không gian học Toán tích cực, sáng tạo và có tính cộng đồng cao.

VNMF không chỉ dừng lại ở một hoạt động giáo dục thông thường mà còn là một phong trào mạnh mẽ, được kỳ vọng sẽ lan tỏa tình yêu Toán học đến mọi tầng lớp học sinh. Từ những em ở thành thị đến nông thôn, từ miền núi đến hải đảo, bất cứ học sinh nào cũng có thể tham gia, dù là học sinh giỏi hay những em còn chưa tự tin với môn Toán. Sứ mệnh của sân chơi là khơi dậy tình yêu và sự hứng thú với Toán học, thông qua hình thức thi được “trò chơi hóa” kết hợp các hoạt động sáng tạo và khuyến khích sự khám phá, thay vì tập trung vào áp lực điểm số nặng nề.

Lễ ký kết Văn bản ghi nhớ hợp tác triển khai Sân chơi Toán học Việt Nam giữa Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán với đại diện các Sở Giáo dục và Đào tạo

Thông qua sự ra mắt này, VNMF mong muốn giúp học sinh phát triển năng lực tư duy logic, giải quyết vấn đề, hợp tác nhóm và sáng tạo trong Toán học, để mỗi em được khám phá Toán theo cách riêng của mình, tiếp cận công nghệ giáo dục hiện đại, rèn luyện kỹ năng số và tự học thông qua các bài thi trên nền tảng của sân chơi. Đồng thời, VNMF cũng là một công cụ quan trọng để phát hiện và nuôi dưỡng học sinh có năng khiếu Toán học từ sớm, tạo nguồn cho các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia và quốc tế.

Điểm nổi bật của VNMF nằm ở đề thi sâu sắc, chất lượng, mang tính hiện đại, sáng tạo, giàu tính ứng dụng và xu hướng toàn cầu, yêu cầu học sinh có tư duy toán học chặt chẽ và khả năng trình bày tốt, đồng thời phù hợp với nhiều đối tượng học sinh. Đặc biệt, học sinh đạt thành tích cao còn có cơ hội được vinh danh quốc tế.

Sau phần ra mắt VNMF, các đại biểu tham dự đã được lắng nghe hai bài trình bày quan trọng của TS. Trần Nam Dũng, Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông Năng khiếu, ĐHQG TP. Hồ Chí Minh với chia sẻ quý báu về những “Kinh nghiệm dạy học” thực tiễn, vốn là vấn đề cốt lõi mà nhiều nhà giáo dục đang trăn trở. Cùng với đó là bài trình bày của TS. Trần Việt Hùng, Nhà sáng lập và Giám đốc điều hành GotIt, STEAM for Vietnam và AI for Vietnam tập trung vào chủ đề nóng hổi hiện nay là “Ứng dụng AI vào dạy học”. Bài trình bày của TS. Trần Việt Hùng đã đặt ra những triển vọng trong việc tận dụng những lợi thế của công nghệ tiên tiến trong giảng dạy hiện nay.

Trần Nam Dũng, Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông Năng khiếu, ĐHQG TP. Hồ Chí Minh mang đến bài trình chia sẻ về những “Kinh nghiệm trong dạy học”

Trần Việt Hùng, Nhà sáng lập và Giám đốc điều hành GotIt, STEAM for Vietnam và AI for Vietnam trong bài trình bày về “Ứng dụng AI vào dạy học”

Kết nối với hai bài giảng là phiên Tọa đàm “Đổi mới văn hóa dạy và học Toán”, nơi các chuyên gia hàng đầu cùng bàn luận về những xu hướng mới trong dạy và học Toán, vai trò của giáo viên và học sinh trong lớp học hiện đại, cũng như tiềm năng ứng dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo để cá nhân hóa hành trình học Toán của mỗi người học. Tham gia vào Tọa đàm có sự góp mặt của GS.TSKH. Ngô Bảo Châu, PGS.TS. Nguyễn Hoàng Hải, PGS.TS. Tôn Thân, TS. Nguyễn Phụ Hoàng Lân, PGS.TS. Nguyễn Vũ Lương, TS. Hoàng Anh Đức.

Phiên tọa đàm được điều phối một cách khéo léo bởi Biên tập viên Nguyễn Hữu Việt Khuê, người từng là thủ khoa toàn quốc năm 2006, tốt nghiệp xuất sắc Chương trình đào tạo Cử nhân khoa học tài năng ngành Toán, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội, mang đến một không khí cởi mở, chân thành và nhiều cảm hứng cho buổi thảo luận.

Phiên Tọa đàm “Đổi mới văn hóa dạy và học Toán” với những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực Toán học và Giáo dục đã thu hút sự quan tâm đông đảo của công chúng

Tọa đàm đã chứng kiến những chia sẻ đầy trăn trở và tâm huyết từ các chuyên gia. GS Ngô Bảo Châu đã mở đầu phiên tọa đàm bằng việc nhắc lại tầm quan trọng của việc hiểu bản chất vấn đề, thay vì quá vội vã đi ngay vào những kỹ thuật, những khó khăn rắc rối. Giáo sư nhấn mạnh rằng việc giải quyết bài toán phức tạp bằng máy tính có thể nhanh, nhưng việc “hiểu bản chất bài toán” thì con người không thể nhờ máy tính hiểu hộ được.

Giáo sư Châu khẳng định: “Việc hiểu đúng bản chất ngày càng quan trọng hơn nữa trong kỷ nguyên AI, bởi vì chúng ta không thể nào giải nhanh bằng máy tính những bài toán phức tạp, nhưng việc hiểu bài toán lại là việc của con người”.

Giáo sư Ngô Bảo Châu chia sẻ trong Tọa đàm

BTV Nguyễn Hữu Việt Khuê cũng chia sẻ quan sát cá nhân từ nhiều học sinh hiện nay có thể giải bài rất nhanh, tính đạo hàm, tích phân, giới hạn rất nhanh nhưng không phải tất cả trong số đó là hiểu được bản chất vấn đề. Điều này cho thấy sự cần thiết phải cải thiện trong việc dạy và học Toán hiện nay, điều mà anh cho là “rất cần cải thiện đối với cái việc học toán cũng như là dạy toán bây giờ”.

Cũng trong Tọa đàm, PGS.TS. Tôn Thân, Nguyên Trưởng phòng Toán - Tin, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam người có nhiều năm dạy Toán ở Trường THCS Trưng Vương, Hà Nội và làm về quản lý giáo dục đã chia sẻ những bài học kinh nghiệm quý báu nhất từ các giai đoạn đổi mới giáo dục Toán học trước đây. Ông định nghĩa “Văn hóa dạy và học Toán” chính là “dạy và học Toán có văn hóa”, mà văn hóa ấy là văn hóa toán học, tức là dạy và học toán theo tinh thần, tư tưởng, phương pháp và tư duy của toán học.

PGS.TS. Tôn Thân nhấn mạnh rằng vấn đề cần thay đổi nhất bây giờ là phải làm sao bồi dưỡng cho giáo viên phương pháp dạy học tiên tiến nhất. Dù có rất nhiều phương pháp dạy toán được đề xuất như dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề, dạy học khám phá, dạy học tương tác, dạy học theo chuyên đề, dạy học qua trải nghiệm, nhưng bản thân ông, qua mấy chục năm dạy học, chỉ tâm đắc một câu: “Đừng bắt học sinh uống, hãy làm cho các em khát”. Ông giải thích rằng thầy giáo không bao giờ nên áp đặt kiến thức cho học trò, buộc các em phải nghe, phải thuộc định lý này, phải nắm được phương pháp kia. Mà thầy phải là người truyền cảm hứng, khơi dậy cho học sinh niềm đam mê học tập. Thầy phải bằng nghệ thuật sư phạm của mình làm cho trò “khát” kiến thức, khao khát tìm tòi, khám phá.

PGS.TS. Tôn Thân, Nguyên Giáo viên Toán Trường THCS Trưng Vương, Hà Nội; Nguyên Trưởng phòng Toán - Tin, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho rằng dạy học phải theo tinh thần “Đừng bắt học sinh uống, hãy làm cho các em khát”

Bên cạnh đó, ông nhấn mạnh rằng việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên phải thực chất thông qua bồi dưỡng, tránh tuyệt đối hình thức hóa. Ông cũng đề xuất cần sử dụng, ứng dụng của luận văn, luận án liên quan tới phương pháp giảng dạy Toán học để đưa vào thực tiễn, đem đi bồi dưỡng giáo viên, hướng dẫn cách gây hứng thú học tập cho học sinh, cách dạy từng khái niệm, định lý cho tốt.

Tiếp nối thảo luận của PGS.TS. Tôn Thân, PGS.TS. Nguyễn Hoàng Hải đưa ra công thức “CEMS” nhằm khơi dậy đam mê học Toán của học sinh. “Critical thinking (tư duy phản biện) là yếu tố đầu tiên, cần khuyến khích học sinh tư duy phản biện trước những vấn đề giáo viên nêu ra. Tiếp đến là Essence (bản chất) tức là giúp các em hiểu được bản chất của các bài toán và Model (kiểu mẫu) nhằm nói đến việc đưa các nghiên cứu mới nhất trên thế giới vào các bài giảng bình thường giúp các em hiểu rằng các bài tập mình đang làm không phải những bài tập đơn thuần mà đang được sử dụng cho các nghiên cứu lớn. Cuối cùng là Significant (ý nghĩa) nói đến việc truyền tải cho các em học sinh hiểu ý nghĩa của từng công thức, bài toán mình đang học đang được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống”, PGS.TS. Nguyễn Hoàng Hải chia sẻ.

Thảo luận trong tọa đàm, PGS.TS. Nguyễn Vũ Lương, Trường THPT Chuyên KHTN, Trường ĐHKHTN, ĐHQG Hà Nội nhận định: “Giáo viên là yếu tố quyết định thắng thua của giáo dục, người thầy làm cho học trò giỏi là cả một nghệ thuật. Mặc dù các em học sinh có thể tự học qua mạng nhưng đôi khi lại không hiệu quả bởi sự truyền cảm hứng, dẫn dắt của thầy cô dành cho học trò vẫn là yếu tố quan trọng”. Ông cũng chia sẻ kinh nghiệm dạy học sinh giỏi tại trường chuyên của mình, nơi có sự chia đôi rõ ràng giữa văn hóa dạy kiến thức nền và dạy học sinh giỏi, đồng thời lấy các kỳ thi học sinh giỏi quốc tế làm tiêu chí đánh giá.

Khi nói về định nghĩa chân dung của giáo viên Toán trong kỉ nguyên AI, TS. Nguyễn Phụ Hoàng Lân, Trường Đại học Giáo dục, ĐHQG Hà Nội nêu nhận định: “Giáo viên phải là người giúp học sinh hiểu bản chất Toán học và phải biết cách học, tiếp cận như thế nào trước từng bài toán. Tiếp đó phải là người tạo động lực cho học sinh dám hỏi, dám học. Bên cạnh đó, giáo viên phải là người kiến tạo cho học sinh văn hóa học tập suốt đời”. TS. Nguyễn Phụ Hoàng Lân khẳng định thêm giáo viên trong kỉ nguyên AI phải biết làm chủ nhưng không phụ thuộc vào công nghệ, phải truyền đạt cho học sinh cách ứng dụng công nghệ cho phù hợp trong học tập.

Cùng trao đổi tại tọa đàm, TS. Hoàng Anh Đức, Trường Đại học RMIT nêu ra thuật ngữ “tải nhận thức” (mức độ con người có thể tải được khối lượng nhận thức) và đưa ra lời khuyên trong việc cần cho các em học sinh thực hiện các nhiệm vụ, áp lực tăng dần để tạo ra động lực trong học tập, nâng cao nhận thức cho các em. TS Đức cho rằng AI có tính tiên đoán được song tư duy của con người không chỉ giới hạn ở điều đó, vì vậy người giáo viên hãy cho học sinh quyền được hỏi, quyền được tò mò.

Song song với Lễ ra mắt và Phiên Tọa đàm, một không gian trải nghiệm sôi động cũng đã được dành riêng cho học sinh, giáo viên và phụ huynh, đó chính là không gian “Trải nghiệm thi thử VNMF và các trò chơi trải nghiệm Toán học” đầy thú vị, lôi cuốn. Nhiều trò chơi đã được giới thiệu và trải nghiệm như “Giảng võ đường Toán học”, “Thẻ bài kỳ bí”, “Lách cách”, “Nông trại toán”,... Những trò chơi này không chỉ mang tính giải trí mà còn lồng ghép kiến thức Toán học một cách khéo léo, giúp học sinh tiếp cận môn học một cách trực quan, sinh động và đầy hứng thú, biến những con số khô khan thành niềm vui khám phá, cụ thể hóa triết lý “học mà chơi, chơi mà học” của VNMF.

Các em học sinh trải nghiệm thi thử VNMF

Các trò chơi Toán học thú vị trong khuôn khổ sự kiện

Sự kiện ra mắt Sân chơi Toán học Việt Nam và Tọa đàm “Đổi mới văn hóa dạy và học Toán” ngày 02/8/2025 tại Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán đã mang đến những trao đổi sâu sắc về thực trạng và những thách thức trong việc dạy và học Toán hiện nay, đồng thời chia sẻ các ý tưởng, kinh nghiệm nhằm đổi mới phương pháp tiếp cận Toán học trong bối cảnh mới. Những ý kiến đóng góp sâu sắc từ các chuyên gia cho thấy mong muốn xây dựng một văn hóa học tập tích cực, nơi Toán học không còn là nỗi sợ mà trở thành nguồn cảm hứng và khám phá. Sân chơi Toán học Việt Nam ra mắt sẽ hứa hẹn tạo nên một không gian học tập sáng tạo và truyền cảm hứng cho học sinh, giáo viên trên cả nước.

Hơn cả việc đào tạo ra những “thợ giải Toán” hay những con người phụ thuộc vào công nghệ, mục tiêu cao cả của sự kiện này là nuôi dưỡng những thế hệ học sinh thực sự yêu Toán, hiểu bản chất, có tư duy độc lập, sáng tạo và khả năng ứng dụng Toán học vào giải quyết các vấn đề trong cuộc sống, từ đó trở thành những công dân thông minh, sống tốt đẹp hơn trong xã hội hiện đại và thích ứng linh hoạt với kỷ nguyên AI đầy biến động.

* Một số hình ảnh của sự kiện:

*Một số tin bài về Chương trình: