Sau gần 4 năm chính thức hoạt động (từ tháng 1/2012), Viện đã tạo dựng được một môi trường học thuật và làm việc tiên tiến, được cộng đồng toán học trong nước và quốc tế đánh giá cao. Tháng 5/2013 Viện đã được Hội toán học Châu Âu công nhận là một “Trung tâm xuất sắc khu vực đang phát triển” (Emerging Regional Centres of Excellence – ERCE) giai đoạn 2013 – 2017.
Bản dịch thông tin trên website của Hội toán học Châu Âu:
Link nguồn: http://euro-math-soc.eu/EMS-CDC/erce.php, truy cập ngày 19/11/2015.
Trung tâm xuất sắc khu vực đang phát triển (ERCE)
Trọng tâm của Chương trình này là về đào tạo sinh viên đạt trình độ Thạc sĩ. Chúng tôi đưa ra hướng tiếp cận thích hợp với những trình độ phát triển khác nhau ở các khu vực khác nhau trên thế giới. Lần đầu tiên chúng tôi thực hiện Chương trình này vào năm 2010, lần tiếp theo là năm 2012, và lần thứ ba là năm nay (2015).
Để đào tạo các nhà toán học từ những khu vực kém phát triển đạt tới trình độ cao, theo chúng tôi việc gửi họ tới các cơ sở giáo dục ở (các nước có) trình độ cao nhất là không hiệu quả cũng như là không cần thiết. Thực tế là tại các khu vực kinh tế mới nổi có những trung tâm rất tốt có thể đào tạo các nhà toán học tới trình độ Thạc sĩ hoặc hơn thế nữa. Sau trình độ Thạc sĩ, nếu sinh viên có năng lực, thì chúng ta có thể gửi họ tới Châu Âu để làm nghiên cứu sinh. Trong thực tế EMS-CDC (Ủy ban các nước đang phát triển của Hội Toán học Châu Âu) đã hợp tác với CIMPA (Trung tâm quốc tế toán lý thuyết và toán ứng dụng) để đào tạo một sinh viên Căm-pu-chia tại Việt Nam đạt trình độ Thạc sĩ, ngoài ra còn có 2 sinh viên nữa tham gia một số môn trong chương trình vào năm 2010-2011.
Với tinh thần đó, EMS-CDC đề xuất Chương trình Trung tâm xuất sắc khu vực đang phát triển (ERCE). Ý tưởng là Hội Toán học Châu Âu (EMS) lựa chọn, biểu dương và hỗ trợ một số trung tâm xuất sắc tiến hành đào tạo trình độ cao cho các sinh viên đến từ các nước kém phát triển hơn trong khu vực. Với những thành công đáng khích lệ (trong ví dụ) nêu trên, cộng với việc có các cơ sở tại các nước đang phát triển cũng nhiệt tình tham gia, cùng với sự bảo trợ của EMS, chúng tôi tin rằng chương trình này sẽ có hiệu quả.
Chúng tôi đã trao đổi ý tưởng này với nhiều nhà toán học và nhận được những phản hồi rất tích cực, bao gồm Chủ tịch EMS, các đồng nghiệp từ Nam Mỹ, Nam Phi và Châu Á. Cơ sở đầu tiên được công nhận năm 2011 là Trường Khoa học Toán Abdus Salam tại Lahore, Pakistan. Năm 2013 có 2 cơ sở nữa được công nhận là Viện nghiên cứu Toán học Mê-hi-cô (CIMAT) và Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM), Việt Nam. Năm 2014 cũng có 2 cơ sở nữa được công nhận là Viện Nghiên cứu Toán học (INSPEM), Malaysia và Viện Nghiên cứu cao cấp về Khoa học cơ bản (IASBS), Iran. Nếu chúng tôi có được tài trợ từ Ủy ban Châu Âu (EC) thì chúng tôi có thể hỗ trợ các Trung tâm trong việc xây dựng cơ sở vật chất, cải thiện điều kiện làm việc. Nhưng ngay cả khi không có nguồn tài trợ tài chính đó, chúng tôi cũng có thể sử dụng các chuyên gia và các mối quan hệ của mình để giúp đỡ các Trung tâm này.
Quy trình này có 3 lợi thế:
1. Gửi sinh viên đến một nước gần đó trong khu vực thì nhìn chung là chi phí thấp hơn
2. Sinh viên sẽ được định hướng tốt hơn, và trong một số trường hợp, họ cũng không cần bằng cấp Châu Âu.
3. Các cơ sở đào tạo sẽ có thêm kinh nghiệm và danh tiếng
Trước khi thực hiện cụ thể Chương trình này, chúng tôi cũng cân nhắc các điều sau:
1. Quy trình này không gây tốn kém chi phí cho EMS
2. Phải xây dựng những tiêu chí cụ thể, chính xác để có thể được chấp nhận bởi EC và có thể áp dụng trong việc tuyển chọn
3. Nếu có cơ sở mong muốn tham gia, thì lợi ích chúng tôi có thể mang lại cho họ là gì?
4. Mặt khác, cũng có thể có nhiều cơ sở muốn được công nhận là ERCE
5. Chúng tôi cũng phải cân nhắc về vị trí địa lý của một số cơ sở đã có danh tiếng trong các nước đang phát triển (Ví dụ TIFR ở Mumbai hay IMPA ở Rio).
Cân nhắc 5 điều trên, vào tháng 11/2012 chúng tôi đã tiến hành tuyển chọn ERCE lần thứ hai. Các cơ sở sẽ được công nhận trong 4 năm, và có thể được công nhận lại sau đó. Những cơ sở đã có danh tiếng thì tất nhiên sẽ rất được chào mừng ứng tuyển. Trong trường hợp đó chúng tôi sẽ thêm một số tiêu chí đặc biệt vào quy trình.
Các tiêu chí cho việc tham gia Chương trình là:
1. Cơ sở đó phải có trình độ khoa học tốt trong khu vực và các khu vực lân cận
2. Phải có một quá trình xuất sắc về cả nghiên cứu và đào tạo
3. Phải có tầm nhìn và tầm hoạt động quốc tế
4. Phải có triển vọng tốt được đảm bảo dài hạn
5. Phải sẵn sàng chấp nhận và đào tạo học viên cao học từ các khu vực kém phát triển hơn. Phải có các điều kiện để thực hiện điều đó, ví dụ ngôn ngữ giảng dạy phải là một trong các ngôn ngữ chính của Châu Âu (tiếng Anh, tiếng Pháp hoặc tiếng Tây Ban Nha)
6. Trình độ đào tạo được hướng tới là thạc sĩ khoa học, và trong một số trường hợp đặc biệt là Tiến sĩ
7. Phải sẵn sàng mời các nhà toán học nước ngoài có trình độ đến hợp tác nghiên cứu hoặc giảng dạy.
Lợi ích của các Trung tâm được công nhận ERCE:
1. Tăng danh tiếng và hình ảnh của mình, cũng như là tăng khả năng thu hút nhiều hơn các sinh viên giỏi hơn
2. Thường sẽ kéo theo việc thu hút được thêm các nguồn tài trợ địa phương hoặc trong khu vực
3. Các thành viên của CDC (Ủy ban các nước đang phát triển) sẽ sẵn sàng hỗ trợ và đưa ra lời khuyên bất cứ khi nào cần. Vì đây là nhiệm vụ trực tiếp của chúng tôi, nên chúng tôi sẽ dành ưu tiên về thời gian và các nguồn lực khác
4. CDC sẽ trực tiếp giúp đỡ các sinh viên (tham gia Chương trình này) nếu họ mong muốn và có khả năng theo học sau Cao học
5. CDC sẽ cố gắng cử những giảng viên có kinh nghiệm tới giảng các khóa học ngắn và vừa, ví dụ bằng cách lồng ghép Chương trình Giảng viên tình nguyện được tài trợ bởi Nhóm Chiến lược các nước đang phát triển (DSCG) của Ủy ban Toán học Quốc tế (IMU) hợp tác với CIMPA và Ủy ban Toán học Quốc gia Mỹ
6. CDC sẽ tìm kiếm các cơ sở ở Châu Âu để nghiên cứu viên từ các Trung tâm này tới làm việc, hợp tác nghiên cứu
7. CDC sẽ dành sẵn các nguồn tài trợ nhỏ cho thành viên của các Trung tâm này tham dự các hội thảo thích hợp.
Nếu mọi thứ diễn ra như kế hoạch, việc được công nhận ERCE sẽ giúp đào tạo ở các khu vực kém phát triển và giúp họ phát triển hơn. Chương trình này có lợi cho tất cả. Đồng thời, các sinh viên cũng được đào tạo từ một nền văn hóa không quá khác biệt với quê nhà họ. Đây là một cách làm thiết thực và hiệu quả để các nhà toán học giúp đỡ lẫn nhau.
Cập nhật trên website EMS-CDC (http://ems-cdc.org) ngày 8/10/2015.